İZMİR – İzmir’in Karaburun ilçesinde bulunan Yaylaköy, daha evvel de Rüzgar Güç Santrali (RES) projeleri ile gündeme geldi. Yaylaköy başta olmak üzere mevcutta kurulu 87 rüzgar türbini olan ve muhafaza kararı sonrası ek 41 türbin ile kapasite artışı talep eden Lodos Karaburun Elektrik A.Ş, bu kere de bölgede Güneş Güç Santrali (GES) kurmak istiyor. Şirketin Karaburun Yardımcı Kaynak Güneş Güç Santrali (GES) Projesi için hazırladığı ÇED raporu 12 Nisan’da onaylandı.
ÇED raporunun sunulmasından çabucak sonra projenin önerildiği topraklarda, verimli zeytinlerin yanında kurumuş ve bakımsız zeytinlerin olduğu gerekçesiyle GES suramı için evvel irtifa hakkı tahsisi istendi. Lakin ‘ÇED olumlu’ kararı beklenmeden, 1 Aralık 2022 tarihinde irtifa hakkı tahsisine karar verildi. Geçim kaynağı tarım ve hayvancılık olan bölge halkı, Özel Etraf Müdafaa Bölgesi hudutları içinde olan Yaylaköy’de zeytinlik ve mera vasıflı bu alanı da kaybetmemek için dava açtı.
‘ÇED OLUMLU’ KARARININ GERİ ÇEKİLMESİNİ İSTİYORUZ’
Karaburun Mahallî Fok Komitesi, projeye ait yaptığı açıklamada, “Proje raporunda; GES proje alanı ve etrafında müdafaa statüsündeki cinsler bulunduğu, mikro habitat kayıpları öngörüsü, ayna tesiri ve nem değişiminin bu habitatlara tesiri belirtilmesine karşın kesin sonuç raporunda, projenin alandaki biyotoplara kalıcı ve kümülatif tesiri olmayacağı belirtilmektedir. Bu çelişki nasıl görmezden gelinmiştir?“ diye sordu. Güç yatırımlarına parçacıl bir biçimde verilen onaylar ile Karaburun–Ildırı Körfezi’nin Cumhurbaşkanlığı kararı ile Özel Etraf Müdafaa Bölgesi ilan edildiğinin de göz gerisi edildiğinin belirtildiği açıklamada, şu tabirlere yer verildi: “Henüz tamamlanan Karaburun–Ildır Körfezi Özel Etraf Muhafaza Bölgesi, karasal biyoçeşitlilik çalışması, muhafaza ilanı sonrası yapılması gereken özel etraf muhafaza bölgesine ait idare planının olmaması ve şimdi onaylanmayan 1/25.000 ölçekli Karaburun–Ildır Körfezi Özel Etraf Müdafaa Bölgesi Nazım İmar Planı yeni yatırımlara ait verilecek kararların değerlendirilmesinde önlemli olmayı gerektirmektedir. Şimdi alana ait sürdürülebilirlik unsurları, hassas bölgeler ve etkileşim geçiş alanı belirlenmemiştir. Bu sebeple müdafaa kararı verilen bölgedeki projeleri alana ait bilimsel araştırmalar ve planlar yapılmadan pahalandırmak müdafaa vizyonuna zıt düşmektedir. Alandaki bilimsel çalışmalar kısmen bitmişken bu çalışmalara referans veren müdafaa planları ortada yokken bu kararlar hangi unsurlarla ve kimin faydasına verilmektedir? Yaylaköy yerleşik alanının yaklaşık 15 katı büyüklüğündeki (118,9 hektar) Karaburun Rüzgar Güç Santrali Yardımcı Kaynak GES projesine ait kesin ÇED raporuna verilen ‘ÇED olumlu’ kararının projenin hayvancılık ve tarım faaliyetlerini etkilemesi, biyoçeşitlilik araştırılmalarının tamamlanmaması, kümülatif tesirinin değerlendirilmesinin yetersizliği ve Karaburun-Ildırı Körfezi Özel Etraf Müdafaa Bölgesi için müdafaa planlarının yapılmadan bu kararın verilmesi sebebiyle yine kıymetlendirilmesi ve ‘ÇED olumlu’ kararının geri çekilmesini istiyoruz.”
GES proje alanı içinde zeytinlik alanlar olduğuna dikkat çeken davayı takip eden Cem Altıparmak ise ilgili kanun kararlarına işaret etti. Altıparmak, “Bu zeytinliklerin başarılı bir biçimde ağaçlandırıldığı kamu yönetimlerin raporları ile kabul edilmiş olmasına rağmen artık bu zeytinlik alanların GES projesi sebebiyle yok edilmesi gündemde. Halbuki, İmar Kanunu’nun 11. unsurunda ‘Hazine’nin özel mülkiyetinde yahut devletin karar ve tasarrufu altında bulunan ve ağaçlandırılmak üzere müsaade verilen taşınmazlardan projesine uygun olarak ağaçlandırılanlar, imar planı kararıyla öteki gayeye ayrılamaz’ deniyor. Proje evrakında yer alan Orman Genel Müdürlüğü’nün görüşüne nazaran, OGM de başarılı bir zeytinliğin GES emeliyle yok edilmesinde bir kamu faydası olmadığını söylemiş” tabirlerini kullandı.
‘GEÇİM İMKANLARINI YOK EDEN PROJEDE KAMU FAYDASI SORGULANMALI’
Bir zeytinliğin, yenilenebilir güç tezini taşısa dahi bir GES için feda edilmesinin Türkiye’nin iklim değişikliği ile çaba taahhütlerine de karşıt olduğunun altını çizen Altıparmak, “Sera gazı azaltımı için yenilenebilir güç yatırımı olarak teşvik edilen GES projesinin, yer seçimindeki yanılgı ve kamu yönetimlerinin umursamazlığı üzere sebeplerle, iklim değişikliği ile uğraşın en değerli ögelerinden olan ve atmosferdeki sera gazlarını tutarak, karbon yutağı görevi gören bir zeytinlik alanı yok etmesi, iklim değişikliği ile uğraş prensiplerine alışılmamış. Bu noktadan sonra, bu türlü bir projeyi pak güç projesi olarak nitelendirmek mümkün değil” diye konuştu. Son olarak GES projesinin geçim kaynağını da olumsuz etkileyeceğini belirten Altıparmak, şunları kaydetti: “GES projesi, zeytinlikler dışında Karaburunlu keçi yetiştiricileri için epeyce kıymetli olan mera alanlarını da tahrip edecek. Karaburun’daki çayır ve mera alanının epey hudutlu olmasına rağmen, Karaburun Yarımadası’nın değerli mahallî geçim kaynaklarından birisi, kıl keçisi yetiştiriciliğidir. Karaburun ilçesi İzmir’in keçi varlığında birinci sırada iken, 10 yılı aşkın bir müddettir yarımadadaki RES ve GES yatırımlarının çayır ve mera alanlarını işgal etmiş olması sebebiyle keçi yetiştiriciliğinde kıymetli kayıplar yaşanıyor. Türkiye’nin en yüksek süt randımanına sahip kıl keçisi olan Karaburun kıl keçisi, genetik özelliklerinin korunması ve yok olmaması için 2013 yılında Tarım Bakanlığı tarafından ‘halk elinde ıslah’ programına alınmış olmasına rağmen kamu yönetimlerinin Karaburun keçisini koruyamamış ve yok olmasına göz yummuş olması da güç yatırımlarının taşıdığı kamu faydasının sorgulanmasını gerektirmektedir. Yerelin geçim ve kalkınma imkanlarını yok eden güç projelerinin kamu faydası taşıdıklarını savunmak mümkün değil.” (DUVAR)