Duygu Erdoğan / İSTANBUL – Ayçiçeğinde kıymetli üretim merkezi olan Konya Ovası’nda bu yıl ana eser olarak ayçiçek ekimlerinin büyük kısmı çerezlik olarak ekiliyor. Yağlık ayçiçeği fiyatlarının tarlada düşük kalması çiftçiyi; yağlık ayçiçeğinin en az iki katı fiyat getiren çerezlik ayçiçeğine yönlendirdiği söz ediliyor. Yağlık ayçiçeğinde birinci hasadın başladığı Çukurova’da Çukobirlik’in 2024/2025 kampanya devri için yağlık ayçiçeği alım fiyatı olarak brüt kilo başına 15 lira 30 kuruş vermesi çiftçinin tasasını artırdı. 2022 yılında da yağlık ayçiçeği üretimi 2 milyon 550 bin tona ulaşarak rekor kırmıştı lakin buna karşılık fiyatların düşük olması ile çiftçi ekimi azaltmış, 2023 yılında ekim alanları daralmıştı. Bu nedenle geçen sezon üretim 2 milyon 198 bin tona gerilemişti. Ayçiçeği üreten vilayetlerin başında Edirne gelirken bu ili Adana, Tekirdağ, Kırklareli ve Konya vilayetleri takip ediyor.
Tarihi seviye
Sahadan son dataları aktaran Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu, bu yıl pek çok üretim bölgesinde çerezlik ayçiçeği tercihinin öne çıktığını söyledi. Soylu, “Bu yıl ülke tarihimizin en fazla çerezlik ayçiçeği ekiminin yapıldığı dönemi yaşıyoruz. Kahramanmaraş’tan Erzurum’a, Konya’dan Ağrı’ya kadar ekim var. Olağan kaidelerde bu ekimin yüzde 10’u kadarı çerezlik olurdu lakin bu dönemde yüzde 30’u geçmesini bekliyoruz. Yağlık eken çiftçimiz para kazanamadığını söz ederek farklı eserlere yöneliyor. Bu değerli bir risk. Süreci üreticimizin kazanmasını sağlayarak sürdürülebilir hale getirmeliyiz” dedi.
İhracat belirleyici
Özellikle çerezlik üretimde kalitenin fiyatta belirleyici olduğunu söz eden Süleyman Soylu, ayrıyeten ihracat kanallarının uygun çalışmasının da bu oranda etken olacağını söyledi. Soylu, “Çerezlik ayçiçeğinde dane doluluğu çok kıymetli. Hasat bugünlerde başlıyor. Rekoltede sıcak hava nedeniyle kayıp olacağı görülüyor” diye konuştu.
RİSKE DİKKAT!
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) tarafından yapılan açıklamada ayçiçeği hasadının başladığı şu günlerde rekoltedeki kayıplara ve üreticinin düşük fiyatla sıkıntı durumda kaldığına dikkat çekildi. Ayçiçeği üretiminde yüzde 80 düzeyindeki yeterlilik oranının yüzde 50’ye kadar gerilediği söz edilen açıklamada, şunlara vurgu yapıldı:
“Bu yıl vilayetlerde bahar aylarında çiftçilerimiz beklediği yağışı alamadı. Çok sıcaklıklar ayçiçeğinde de randımanda azalmaya neden oldu. Ayçiçeği üretimimizin ülke muhtaçlığını karşılamada yetersiz kalması nedeniyle üretim açığı ithalat yoluyla karşılanıyor. Çukobirlik 2024/2025 kampanya periyodu için yağlık ayçiçeği alım fiyatını yüzde 24.4 oranında artırarak brüt kilo başına 15 lira 30 kuruş olarak açıkladı. Üreticilerimiz artan maliyetler karşısında bu fiyatı kâfi bulmuyor. Ülkemizde ayçiçeği üretimini artırmak ve halkın temel tüketim unsurunda ithalata bağımlılığı azaltmak için üretmeye istekli çiftçilerimiz var. Kâfi ki çiftçilerimiz ürettiğinden kâfi gelir elde etsin.”
Sıcak hava etkisi
Bursa İnegöl Ziraat Odası Başkanı Sezayi Çelik de bölgede yağlık ve çerezlik ekimlerin istikrarlı gittiğini anlatırken, yüksek sıcaklık nedeniyle oluşabilecek kayıp oranlarına vurgu yaptı.