A vitamini içeriği yüksek olan sütünden manda kaymağı, manda yoğurdu, mozarella peyniri gibi nitelikli ürünlerler elde edilen, eti ise daha çok sucuk yapımında kullanılan Anadolu mandasının sayısı, 2010’da 85 bine kadar düştü.
Bunun üzerine Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesindeki Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) koordinatörlüğünde ‘Halk Elinde Anadolu Mandası Islahı Ülkesel Projesi’ ve destek programları devreye alındı.
Mandaların ıslahı ile elde edilen gelirin artırılması, üstün damızlık manda boğası yetiştirilmesi, yerli manda varlığının ve yetiştiriciliğinin canlandırılması amacıyla 8 ilde başlatılan, 9 üniversiteden 11 öğretim üyesi, 7 araştırmacının görev yaptığı proje ve diğer destekler sonuç verdi.
Yapılan çalışmalar sonuç verdi
11 bin 300 baş manda ile başlatılan proje, manda sayısında ve süt veriminde önemli artışlara yol açtı.
İl sayısının 18’e çıkarıldığı proje halen 2 bin 706 işletmede yaklaşık 28 bin anaç mandada devam ediyor. Proje kapsamında Türkiye de ilk defa, 2 baş manda boğasından gerekli testler yapıldıktan sonra sperma üretimi yapılarak yetiştiricilerin kullanımına sunuldu.
10 bin doz sperma üretildi
Bu sayede 10 bin doz sperma üretildi. Akrabalı yetiştirmenin etkisini azaltmak ve kan tazelemek için iller arası damızlık boğa transferi gerçekleştirildi. Proje gerekliliklerinin yerine getiren yetiştiricilere bugüne kadar toplam 225 milyon 100 bin TL destekleme ödemesi yapıldı.
Sayıda ve verimde artış
2010 yılına kadar sayıları 85 bin başa kadar düşen Anadolu mandası sayısı, bu çalışmalarla son 11 yılda yüzde 119’luk artışla 185 bin başa çıktı.
Proje uygulamaları sayesinde laktasyon süt verimi 2012 yılında 776 litreyken 2021 yılı sonu itibarıyla bin 115 litreye yükseltildi. Malakların 1 yaş canlı ağırlığı 2012 yılında 150,9 kilodan, 2021 yılı sonu itibarıyla 167,8 kiloya yükseltildi.
“Mandalar ülkemizin milli varlığıdır”
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, hayvancılığa büyük destek ve teşvikler verdiklerini belirtti.
TAGEM koordinasyonunda sürdürülen Halk Elinde Anadolu Mandası Islahı Projesi’ne büyük önem verdiklerinin altını çizen Bakan Kirişci, 18 ilde uygulanan proje sayesinde hem manda sayısında hem de verimde önemli artışların sağlandığını dile getirdi.
“Korumaya ve geliştirmeye devam edeceğiz”
Bakan Kirişci, manda sayısının her geçen gün artmasından memnuniyet duyduklarını vurgulayarak, “Bu sayının artmasındaki en büyük pay, uyguladığımız Halk Elinde Anadolu Mandası Islahı Projesi’dir. Projemiz ve desteklerimiz sayesinde manda sayısı dışında süt veriminde de önemli artışlar olmuştur. Biz üreticimizi desteklemeye devam edeceğiz. Manda sayımızı artırmayı sürdüreceğiz. Mandalar, ülkemizin milli varlığıdır. Anadolu mandalarımız korumaya ve geliştirmeye devam edeceğiz.” dedi.
Sektörde örnek bir üretim modeli olan Sözleşmeli Besicilik Projesi’ni, yerli ve milli üretim ilkesi ile hayata geçirdiklerini anımsatan Kirişci, çiftçinin ve üretenin daima yanında olduklarını sözlerine ekledi.
