Koronavirüs salgınının sebep olduğu ekonomik yıkımının akabinde 2021 yılına damgasını vuran yüksek enflasyon, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın patlak vermesiyle dünya gündeminde kalmaya devam etti. Arz dar boğazları, iş gücü kayıpları, iktisatların normalleşmesinin akabinde gelen güçlü tüketici talebi ve jeopolitik risklerin emtia fiyatlarını üst taraflı körüklemesi; enflasyonist baskıların sebepleri ortasında yer aldı. Dünyanın büyük ekonomilerinin birçoklarında enflasyon oranları tarihi düzeylere tırmandı. ABD’de 41 yılın doruğunu gören enflasyonla çabada Fed yetkililerinin kullandığı ton şahinleşti. Bilhassa besin ve güç eserlerindeki fiyat artışları Avrupa ülkelerini zora soktu. Enflasyonun amaçların üzerinde ve ısrarcı seyretmesi sonucunda merkez bankaları arka arda faiz silahını çekti. ABD, Avrupa, Kanada ve Avustralya’nın da ortalarında bulunduğu 10 büyük merkez bankası, son bir yıldaki toplantılarının yüzde 86’sında yüksek kalmaya devam eden enflasyona karşı faiz artırdı. 77 toplantının 66’sında siyaset faizi yükseltilirken, 11’inde sabit bırakıldı.
ABD Merkez Bankası (Fed), 2022’nin Mart ayında başladığı sıkılaştırma adımlarına bu yıl da devam etti. Temmuz 2022’den bu yana yaptığı 8 toplantının 7’sinde faiz artıran Fed, haziran ayında ise gelecek bilgilerin tesirlerini kıymetlendirmek için siyaset faizini yüzde 5-5,25 aralığında sabit tuttu. Öte yandan, FED Başkanı Jerome Powell, para siyasetine yönelik konuşmalarında, enflasyonu vakitle yüzde 2 maksadına düşürmek için bu yıl birtakım ek faiz artışları yapılabileceğinin sinyalini verdi.
ABD’de enflasyon en yüksek oranı yüzde 9,1 ile Haziran 2022’de test etmişti. Son olarak, Mayıs 2023 prestijiyle enflasyon yüzde 4’e indi. Böylelikle, Mart 2021’den bu yana en düşük yıllık enflasyon oranına ulaşıldı. ABD’de, besin ve güç fiyatları dışarıda tutularak hesaplanan çekirdek enflasyon ise Mayıs 2023’te yüzde 5,3 olarak açıklandı. Fiyatlardaki direnişin yüklü olarak kendini gösterdiği yer çekirdek enflasyon oldu.
ABD enflasyonu düşürmek ismine tarihinin en büyük faiz artırım devirlerinden birini yaşarken, yarın ise haziran ayına ait yeni datalar açıklanacak. ABD Çalışma Bakanlığı, manşet enflasyonun yüzde 3’e düşmesini bekliyor. Çekirdek enflasyonun da yüzde 5 civarında olacağı iddia ediliyor. Birtakım çevreler ABD’de faiz artışlarının enflasyonu düşürdüğü tezini bir kere daha öne sürse de, güç maliyetleri ikinci plana atılıyor. Enflasyonun gerilemesinde baz tesiri ve güç kalemlerindeki sert düşüşün tesirli olduğu gerçeği görmezden geliniyor. Fed’in klâsik para siyasetlerindeki ısrarı bu yılın başında finansal krize, ABD ve Avrupa’da 5 bankanın batışına neden oldu.
Yeni Şafak’a konuşan Arel Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cüneyt Dirican, ABD’de geri çekilmeye başlayan enflasyon verisiyle, tarihi düşük düzeylere inen ulusal petrol rezervlerinin izlediği seyrin teğe bir tıpkı istikamette ve eğilimde olduğuna dikkat çekti. Baz tesiri dışında ABD’de yılbaşından itibaren enflasyon hesaplama metodolojisinin değiştirildiğini hatırlatan Dirican, “Enflasyonun düşüşe başladığı dönem, ABD Başkanı Joe Biden’ın enflasyonu düşürme kanunuyla birlikte gerçekleşti. Tıpkı süreçte küreselde 120 doları gören brent petrol fiyatı şu anda 70 dolarlar düzeyinde. Genel emtia fiyatlarıyla birlikte geri çekilme devrine girildi. Hasebiyle enflasyonda Fed’in faiz artışlarıyla yaptığı para siyasetinden çok maliye siyasetleriyle ve global emtia fiyatlarına nazaran oluşmuş bir düzelme var” değerlendirmesinde bulundu.