Bugün Memleketler arası Besin Kaybı ve İsrafı Farkındalık Günü. 2018’den beri Besin ve Tarım Örgütü (FAO) 29 Eylül’ü besin israfı problemine dikkat çekmek ve farkındalık yaratmak için belirledi. Besin israfı global boyutta önemli bir sorun. Dünyada 700 milyon insan açlık çekerken 670 milyon kişi ise obezite hududunda yaşıyor. Buna rağmen üretilen tüm besinlerin neredeyse dörtte biri çöpe gidiyor.
FAO, 2019’da İspanya’nın Valencia kentini “Dünya Sürdürülebilir Besin Merkezi” seçti. Dünya Sürdürülebilir Kentsel Besin Merkezi (CEMAS), Avrupa Besin Bilgi Kurulu (EUFIC) ve Sabri Ülker Vakfı, Valencia’da ortaklaşa düzenlenen konferansa katıldı. Konferansta, besin israfı konusunda AB genelinde yapılan çalışmalar, Türkiye’nin besin israfını tedbire uygulamaları ve Sabri Ülker Vakfı’nın “Tüketicinin Ekmek İsraf Araştırması – TİA 2022” sonuçları paylaşıldı. Toplantıda Tarım ve Orman Bakanlığı Avrupa Birliği Ahenk Daire Lideri ve Gıdanı Koru Kampanyası Koordinatörü Zeynep Özkan ile Sabri Ülker Vakfı Genel Sekreteri Selen Tokcan, Türkiye ve Avrupa’daki israf datalarını aktardı.
YİYECEKLER ÇÖPE ATILIYOR
EUFIC Genel Yöneticisi Laura Fernández Celemín’in sunumunda Türkiye’deki besin israfı vahametini gözler önüne sererken Avrupa’da da durumun hiç parlak olmadığını ortaya koydu. Celemín, “AB, ithal ettiğinden çok daha fazla yiyeceği çöpe atıyor. Avrupa ülkeleri yıllık 153 milyon ton besin israf ediyor ve bunun da kıtaya sevk edilenden en az 15 milyon ton fazla olduğu görülüyor” dedi.
“YAPILACAK ÇOK İŞ VAR”
Hem Avrupa’da hem de Türkiye’de besin israfını önlemek ve farkındalık yaratmak için yapılanlar da masaya yatırıldı.
TİA 2022 araştırmasına nazaran her 10 iştirakçiden 3’ü gıdayı israf etme nedeni olarak “son tüketim tarihinin geçmesi’ biçiminde itiraf ediyor. Bu da “ihtiyaca nazaran satın almanın” kıymetini ortaya koyuyor. Farkındalık eğitimleri ve israfı tedbire siyasetleri son derece kıymetli. Besin bankalarının faal işlemesini sağlamak gerekiyor.
Zeynep Özkan, bakanlık tarafından yürütülen “Gıdanı Koru, Sofrana Sahip Çık” kampanyası hakkında da bilgi verdi.
Özkan “Kampanya çıktılarımıza nazaran, tüketiciler daha az israf etmeye başladı ve haneler yaklaşık 80 milyon dolar tasarruf etti. Tarih etiketleri farkındalığında yüzde 20 artış, çok pişirme ve porsiyonlamada yüzde 40 azalma, atık besinlerin geri dönüşümünde ise yüzde 22 artış gözlendi. Tüketicilerin yüzde 93’ü kampanyayı yararlı buluyor ve yüzde 84’ü artık besin israfı konusunda daha temkinli” dedi.
TÜRKİYE’NİN KARNESİ KIRIK
UNEP raporuna nazaran 214 ülke ortasında Türkiye en fazla besin israfının yaşandığı 15. Ülke. 2020’de yapılan araştırmaya nazaran her yıl 18.1 milyon ton besin israf ediliyor. Çöplerdeki atık ölçüsünün yüzde 52’sini besin oluşturuyor. Günde 4.9 milyon ekmek israf ediliyor. İkinci sırada zerzevat meyve işletme başına 4.2 milyon ton. Evsel besin atığı yılda varsayımı 7 milyon 762 bin ton. Bu da 603 bin adet çöp kamyonunun muhteviatı demek. Tüm bunlar yılda kişi başı 93 kilogram besin atığı oluşturduğumuzu gösteriyor. Avrupa Birliği ortalaması yılda 75 kg.